Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Orbita.uz - ...Ilm-fan fazosi uzra!

Voyajer-2 ham Quyosh sistemasini tark etdi

E-mail Chop etish PDF

Voyajer-2 ham Quyosh sistemasini tark etdi

NASA tomonidan olis 1977-yilda Koinotga uchirilgan Voyajer-2 avtomat kosmik stansiyasi ham Quyosh sistemasini tark etdi. Bu haqida Amerika geofizika ittifoqining Vashingtonda boʻlib oʻtgan yigʻilishida rasman eʼlon qilingani haqida BBC-Science xabar tarqatgan. Shuningdek, mazkur maʼlumotni, NASA tomonidan Voyajer-2 missisyasining masʼul ilmiy xodimi, professor Edvard Stoun ham tasdiqlagan.

Shunday qilib, Voyajer-2 geliosferani tark etgan ikkinchi sunʼiy obyektga aylandi. Bundan avval, 2013-yilda uning egizagi – Voyajer-1 ham Quyosh tizimini tark etib, yulduzlararo fazoga chiqib ketgan edi.

Yangilаndi: 22.02.2019 12:51
 

Katta Adron Kollayderi ikki yil muddatga toʻxtatildi

E-mail Chop etish PDF

Katta Adron Kollayderi ikki yil muddatga toʻxtatildi

Zamonamizning eng yirik va eng muhim ilmiy uskunasi – aylana uzunligi 26,5 kilometrga teng boʻlgan Katta adron kollayderidagi ilmiy eksperimentlar ikki yil muddatga vaqtincha toʻxtatildi. Bu mazkur ilmiy uskunaning ikkinchi bosqich faoliyati (Run2) uchun rasmiy yakun boʻlib, bu haqida, uning tarmoqdagi onlayn monitori orqali boxabar qilingan. Endilikda muhandislar va olimlar, kollayderni uchinchi bosqich faoliyati, yaʼni Run3 uchun tayyorlashadi. Rejaga koʻra, mazkur ulkan ilmiy uskuna yorqinlik kuchini ikki barobar orttirishga moʻljallangan muhandislik-taʼmir ishlari orqali, uni mukammal modernizatsiya koʻzda tutilgan.

Yangilаndi: 22.02.2019 12:45
 

Nyuton (birlik)

E-mail Chop etish PDF

Nyuton (birlik)

Nyuton – Xalqaro Birliklar Tizimida kuchning o‘lchov birligi. O‘zbekcha belgilanishi N, (кирилл алифбосида Н); xalqaro belgilanishi ham N.

Nyuton – hosilaviy birlik. U Nyutonning ikkinchi qonunidan kelib chiqqan holda:

Massasi 1 kg bo‘lgan jismga yo‘nalish bo‘yicha 1 m/s2 tezlanish beruvchi kuch sifatida aniqlanadi. Demakki, 1 N = 1 kg ∙ m/s2.

SI tizimi qoidalariga ko‘ra, olimlar sharafiga nomlangan hosilaviy birliklarning nomi kichik harflarda yoziladi (ya’ni, «1 nyuton kuch» tariqasida); lekin, formulalar va tenglamalar tarkibida birlik belgisi doim katta harf bilan, ya’ni, «N» tariqasida yoziladi (N∙m).

Yangilаndi: 18.02.2019 13:14
 

Kimyoviy struktura nazariyasi

E-mail Chop etish PDF

Kimyoviy struktura nazariyasi

XIX-asr boshlarida g‘arblik kimyogarlar orasida Devi-Berselius elektrokimyoviy nazariyasi yetakchilik qilardi. Xususan, Berseliusning nazariyasiga ko‘ra, har qanday kimyoviy birikma ikki qismdan iborat bo‘ladi va bu qismlardan biri albatta zaryadlangan, elektrmusbat bo‘lsa, ikkinchisi – elektrmanfiy bo‘ladi deb ishonilgan. Shunga muvofiq, Berselius o‘ziga ma’lum barcha elementlarni qatorlarga taqsimlab chiqqan va unga ko‘ra, kislorod elektrmanfiyligi eng yuqori, kaliy esa elektrmusbatligi eng baland element deb hisoblangan. Olim o‘zining fikricha eng yuqori elektrmanfiylikka ega elementlarni metalloidlar deb atagan va nisbatan elektrmusbatligi baland bo‘lgan elementlarni esa metallar deb atagan.

Biroq, XIX-asrning 30-yillariga kelib, farang kimyogari Jan-Batist Dyuma ushbu, Devi-Berselius nazariyasiga kuchli zarba berdi. U organik birikmalar uchun «turlar nazariyasi» deb nomlangan mutlaqo boshqa bir tasniflashni taklif qilgan edi. Unga muvofiq, murakkab jismning kimyoviy tuzilishini uni tashkil qiluvchi elementlarning tabiati belgilaydi degan g‘oya unchalik to‘g‘ri emas deb ta’kidlanadi va birikmaning kimyoviy xossalarini undagi atomlarning joylashish tartibi hamda, nechog‘lik bir xilligi belgilaydi degan fikr ilgari suriladi.  Lekin Dyumaning bu qarashlari ham tez orada bir qator ziddiyatlarga borib qoldi.

Yangilаndi: 18.02.2019 11:17
 

Berkliy

E-mail Chop etish PDF

Berkliy

Berkliy – atom raqami 97 bo‘lgan, sun’iy olingan radioaktiv transuran element bo‘lib, aktinoidlar oilasiga mansub. Formulasi Bk. Berkliyning barqaror izotoplari mavjud emas. Uning nisbatan uzoq yashovchi nuklidi 247Bk 1380 yilga teng yarim yemirilish davriga ega.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Berkliyni 1949-yilda AQSHning Berkli shahridagi Lourens nomidagi milliy Laboratoriyada olimlar Glenn Siborg hamda, Stenli Tomson tomonidan ameritsiy-241 nishonini siklotronda α-zarralar bilan bombardimon qilish orqali sintez qilingan. Reaksiya quyidagicha ifodalanadi:

Yangilаndi: 13.02.2019 13:05
 

Ot kuchi

E-mail Chop etish PDF

Ot kuchi

Ot kuchi – SI tizimiga kirmaydigan, lekin, keng qo‘llaniladigan quvvat birligi. O‘zbekcha belgilanishi o.k. (кирилл алифбосида о.к.). Xalqaro belgilanishi hp (inglizcha horsepower so‘zidan).

Siz bu birlikni asosan avtomobillarning dvigateliga nisbatan qo‘llanishiga guvoh bo‘lgansiz. Jahonda «ot kuchi» termini ostida tushuniladigan bir necha xil o‘lchov birliklari mavjud. Lekin, ular ichida eng asosiysi bu «metrik ot kuchi» deyiladigan va SIdagi muqobiliga ko‘ra 735,49875 vatt deb aniq belgilangan ot kuchi birligidir. Garchi, rasman ushbu birlik iste’moldan chiqarilgan bo‘lsa-da, lekin, avtomobilga oid texnik hujjatlarda va ilmiy adabiyotlarda qo‘llanishda davom etmoqda. Xalqaro Birliklar Tizimida quvvatning rasmiy belgilangan o‘lchov birligi bu – vatt bo‘ladi.

Yangilаndi: 12.02.2019 08:29
 

Zaruriyati yo‘q narsani ixtiro qilmang – Edison haqida qiziq faktlar

E-mail Chop etish PDF

Zaruriyati yo‘q narsani ixtiro qilmang – Edison haqida qiziq faktlar

Tomas Alva Edison 1847-yilning 11-fevralida AQSHnig Ogayo shtatida tug‘ilgan. U Kanadada tug‘ilishi ham mumkin edi. Chunki, uning ota-onasi asli Kanadalik bo‘lishgan. Biroq, Edisonning otasi Kanadadagi 1837-yilgi qo‘zg‘olonda ishtirok etgani uchun hukumat ta’qibidan qochib yurgan va qochqin oila o‘shanda Ogayodagi Maylen shaharchasiga kelib o‘rnashib qolgan. Tomas Edison tug‘ilganida juda nimjon va tez-tez kasallanadigan nozik bola bo‘lgan. Lekin, uning ziyrakligi hammani hayratda qoldiradigan darajada bo‘lgan ekan. U to‘qqiz yoshida, o‘zining ilk ilmiy-ommabop kitobi - «Tabiiy va eksperimental falsafa» asarini o‘qib chiqadi. O‘zida ilm-fanga bo‘lgan ishtiyoqni aynan ushbu kitob uyg‘otganini u bir umr eslab yurgan. Mazkur kitobda XIX-asrning birinchi choragigacha amalga oshirilgan barcha muhim ilmiy kashfiyot va ixtirolar haqida sodda va tushunarli tilda bayon qilingan bo‘lib, oddiy odamlar uy sharoitida qilib ko‘rishi mumkin bo‘lgan kichik ilmiy tajribalar ham keltirilgan edi. Edison kitobdagi barcha tajribalarni qilib ko‘rgan va texnik ixtirolarga qattiq qiziqib qolgan. Insoniyat tarixidagi eng ko‘zga ko‘ringan ixtirochilardan birining tarixi shu tariqa boshlangan.

Yangilаndi: 11.02.2019 12:54
 

Gaz niqobi - protivogaz

E-mail Chop etish PDF

Gaz niqobi - protivogaz

Protivogaz – nafas olish organlarini, ko‘z, hamda yuz terisini havoda mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan zaharli gazlar va toksik moddalardan himoya qiluvchi shaxsiy himoya vositasidir.

Protivogazlarning ikki turi, ya’ni, filtrlovchi hamda, izolyatsiyalovchi turlari farqlanadi.

Filtrlovchi protivogazlar odamni o‘zi turgan havo muhitidagi zaharli gazlardan himoya qiladi va bu turdagi gaz niqoblarini kiygan holda uzoq muddat ish bajarish, zaharli havo muhitida ishlashda va yurishda davom etish mumkin emas. Chunki, o‘z nomiga ko‘ra, bu turdagi protivogaz, nafas olinayotgan havo muhitidagi zaharli gazlarni filtrlab ushlab qoladi va nafas olish uchun faqat kislorod gazini o‘tkazib beradi. Bunda, kislorod ham aynan o‘sha muhitning o‘zidan olinadi. Shu sababli ham, bunday protivogazni taqqan holda uzoq turib bo‘lmaydi.

Yangilаndi: 06.02.2019 12:53
 

Platon jismlari

E-mail Chop etish PDF

Platon jismlari

Platon jismlarini maktab geometriya kursida muntazam ko‘pyoqlar deb tanishtiriladi. Muntazam ko‘pyoq bu – yoqlari muntazam ko‘pburchaklardan tashkil topgan, ya’ni, tomonlari va burchaklari teng kattalikda bo‘lgan uch o‘lchamli geometrik obyektdir. Platon jismining har bir cho‘qqisidan bir xil sondagi qirralar chiqib keladi. Platon jismlari ichida eng taniqlisi va soddasi bu – kub bo‘lib, uning hamma 6 ta yog‘i bir xil o‘lchamdagi kvadratlardan tashkil topgan bo‘ladi.

Qadimgi yunonlar geometriyani juda yaxshi rivojlantirishgan edi. Umuman olganda atiga 6 xil platon jismlari yasash mumkinligini ham eramizdan avvalgi Yunoniston matematiklari allaqachon isbotlab qo‘yishgan. Bu olti xil muntazam ko‘pyoqlar quyidagilardir: kub, tetraedr, oktaedr, dodekaedr, hamda, ikosaedr. Masalan, ikosaedr yoqlari 20 ta muntazam uchburchaklardan iborat bo‘ladi.

Yangilаndi: 17.01.2019 15:07
 

Geliy

E-mail Chop etish PDF

Geliy

Geliy – kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi elementi. Formulasi He. Davriy jadvalning birinchi davri, 18-guruhida joylashgan. Inert gazlar turkumining eng birinchi gazi hisoblanadi.

Oddiy modda sifatidagi geliy bir atomli, rangsiz, hidsiz, inert gaz.  Geliy borliqda eng ko‘p tarqalgan elementlardan biri, sifatida faqat vodoroddan keyingi o‘rinda turadi. Shuningdek, geliy kimyoviy moddalar ichida ham, eng yengil moddalardan biri bo‘lib, undan yengil modda faqat vodorod bo‘ladi. Geliy - hozirda ma’lum moddalar ichida eng past qaynash haroratiga ega modda sanaladi.

Yangilаndi: 17.08.2021 15:54
 


Maqolaning 10 sahifasi, jami 54 sаhifа
Banner

Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Orbita.uz Facebookda:

.

Tashriflar xaritasi:

Orbita.Uz tavsiya etadi:

Foydali havolalar:
Ilmiy-lugat.uz
Ilmiy-lugat.uz - Ilmiy terminlarning o'zbekcha-ruscha-inglizcha lug'ati, qisqacha izohi va amalda qo'llanishi
imlo.insof.uz
Lotin va kirill alifbolaridagi matnlarni o'zaro o'girish uchun mo'ljallangan, onlayn va offlayn ishlaydigan ajoyib lug'at.
Лотин ва кирилл алифболаридаги матнларни ўзаро ўгириш учун мўлжалланган, онлайн ва оффлайн ишлайдиган ажойиб луғат.
http://Gulruxsora.uz/
Jurnalist va blogger Gulruxsora Xudayberdiyevaning shaxsiy sayti
Oshxona.Uz
O'zbek milliy taomlari haqidagi ajoyib veb-sayt.
ekodunyo.uz
O'simliklar va hayvonlarning onlayn ensiklopediyasi

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 880
O'qilgan sahifalar soni : 11838835

Tafakkur durdonalari

Ilm-Fan Taraqqiyotni yetaklovchi kuchdir!