Pestisidlar

Bu so‘zning lotinchadan aniq tarjimasi "marazni o‘ldiruvchilar" bo‘lib, lekin u amalda pestisidlarning mazmununi unchalik to‘liq aks ettrimaydi. "Zararkundandalar, parazitlar, yovvoyi o‘tlar va o‘simlik kasalliklariga qarshi kmyoviy vositalar" deb erkin tarjima qilinishi to‘g‘riroq bo‘lardi.

Hozirda turli-tuman zararkunandalarga qarshi fizik va kimyoviy shakli hamda, tas'ir mexanizmlari bo‘yicha faqr qiluvchi 20 dan ziyod pestisidlar turil mavjud. Ular gerbisidlar, insektsidlar, zoosid, fungisid, repellentlar (hashortalarni cho‘chitadigan) va attraktantlar (hashoratlarni o‘ziga jalb qiladigan), urug‘liklarning turli tuman doriliklari, xemesterilizatorlar, defoliant, o‘stirish regulyatorlari va bsohqalar kiradi.

Pestisidlar tarkibi va strukturasi juda xilma-xildir. Eng ko‘p tarqalgan moddalar: siklik organik birikmalarning galogen hosilalari, triazinlar, karbamatlar, fosforooganik birikmalar, nitrillar va boshqalardir.

Bu moddalarning ko‘pchiigi issiqonli hayvonlar va shu jumladan odam organizmi uchun ham salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Shuning uchun ham pestisidlarni ishlab chiqarishda va qo‘llash borasida jiddiy nazorat va qat'iy qoidalar joriy qilingan. Pestisidlarning tasniflanishi, ularning tarkibi va ishlatilishi, ularning hashoratlar organizmiga o‘tish usullari, zaharliligi, tabiiy sharoitlarda parchalanish tezligi va boshqa xossalariga ko‘ra amalga oshiriladi.

Dunyo bo‘yicha hozirda yiliga 2000 tonnadan ziyod miqdordagi pestisidlar ishlab chiqarilmoqda.