Qochish tezligi

Kamondan osmonga tik yo‘naltirib (vertikal) o‘q uzilganda, o‘q ma'lum masofagacha ko‘tarilib, keyin yana baribir Yerga qaytib tushadi. Agar kamon ipini tarangroq tortib o‘q uzilsa, o‘q nisbatan uzoqroqqa ko‘tariladi va ko‘proq muddat havoda bo‘lib qaytadi. Kamondan o‘q uzilganda o‘q hech qachon Yerga qaytib tushmaydigan darajada tezlik olib uchib ketsa, bunday tezlikni "qochish tezligi" (ilmiy tilda "ikkinchi kosmik tezlik") deyiladi va fizik formulalarda u v_e bilan belgilanadi. Ushbu tezlikni o‘rta maktab fizika kursida tanishtirladigan oddiy formula vositasida hisoblash mumkin:

Antrop tamoyili

Hozirgi kunda zamonaviy fizika, ayniqsa astrofizika hamda subatom zarrachalar tabiati bilan shug‘ullanuvchi olimlarning aksariyati (deyarli hammasi) shunday yakdillikka kelmoqdalar: "Agar koinot, butun olam, ya'ni borliq salgina boshqacharoq tuzilganida, unda hayotning vujudga kelishi imkonsiz bo‘lur edi va koinot-borliq haqida tafakkur yurituvchi biz kabi ongli mavjudotlar umuman bo‘lmasdi".

Olam muvozanatining ilmiy qonuniyatlari bilan tanishib, hayratlanmaslikning, yaratuvchining favqulodda buyuk qudratidan lol qolmaslikning iloji yo‘q. Biz yashayotgan koinot aynan biz uchun, maxsus yaratilgandek. U hayot paydo bo‘lishi va rivojlanishi uchun yagona imkonli tizim-muvozanatga asoslangan eng oliy va mukammal yaratilmishdir. Bunday yondoshuvni, ya'ni, olam tuzilishining biz ko‘rib, yashab turgan shaklidan boshqacha shakli bo‘lishi mumkin emasligini olimlar "Antrop tamoyili" deb yuritishadi. Unga ko‘ra, agar koinot Ulkan Portlashdan keyin, salgina boshqacha yo‘nalishda rivojlanganida, masalan, sal tezroq yoki sal sekinroq rivojlanganida, hozirgidek, materiyaning turli shakllari - qattiq jismlar ham, gazlar ham va umuman moddiyat dunyosi shakllanmagan bo‘lardi deb taxmin qilinadi.

Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi?

Quyosh bu - asosan vodorod atomlaridan tashkil topgan favqulodda ulkan plazma sharidir. Bizning yulduzimiz taxminan 1,4 million kilometr diametriga ega bo‘lib, lekin Koinotdagi boshqa yulduzlar bilan taqqoslaganda, o‘rtacha kattalikdagi oddiy yulduz ekanligi ma'lum bo‘ladi. Quyosh har lahzada, uzluksiz ravishda Koinotga juda-juda ulkan miqdordagi energiya taratib turadi. Bunda Quyoshning massasi asta-sekinlik bilan energiyaga aylanib boradi va Quyosh borgan sari "vazn yo‘qotib" boradi. Har bir soniyada Quyosh o‘z massasidan taxminan 4 million tonnasidan mosuvo bo‘ladi.

Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin

Ma'lumingizkim, fizika sohasida 2016-yilgi Nobel mukofoti Britaniyalik uch nafar yetakchi fizik olimlarga - Maykl Kosterlits, Devid Tauless hamda, Dunkan Xoldeynlarga munosib ko‘rildi. Mukofot hay'ati e'lon qilgan press-relizda, yuqoridagi olimlarga mukofot "materiyaning topologik fazalari hamda topologik faza o‘tishlarini nazariy jihatdan kashf qilganliklari uchun"berilayotgani keltirib o‘tilgan. Ushbu izoh bilan tanishgan ko‘pchilikning fikratida "nazariy jihatdan" jumlasi qandaydir shubha-gumon uyg‘otishi tabiiy. "Nazariy" so‘zi orqali yuqoridagi uchlikning ilmiy ishlari faqat nazariyada (tasavvurda) bo‘lib, undan biror amaliy naf chiqishi ehtimoli gumon ostiga olinadi. Faqat nazariy bilimlar uchun shunday nufuzli mukofotni berilmasa kerak to‘g‘rimi?