Xllqaro birliklar tizimii kattaliklarning yagonoa belgilanishlarini qabul qilgan. Bu belgilanishlarga amal qilish shart.

Yuqorida aytilganlardan tashqari, mutaxassislar uchun quyidagilar ham muhimdir:

- elementning, masalan, temirning, nisbiy atom massasi A_r,_Fe (indeksdagi r harfi lotinch relatio - nisbat so‘zidan kelib chiqadi);

- moddaning, masalan uglerod (IV) oksidning nisbiy molekulyar massasi - M_r , _CO2

- molyar hajm - V_m (m³/mol);

- gazning, masalan, kislorodning hajmi - V (O₂)

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:

Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/

Tvitterda: @OrbitaUz

Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/

Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz

Termokimyoviy kaloriya

Xalqaro birliklar tizimida issiqlik miqdori va energiyaning boshqa turlari uchun ham qabul qilingan birlik — Joul (J) dir. Shu bilan birga, fanda ko’pdan beri issiqlik miqdorining biron tizimga kirmagan birligi — termokimyoviy kaloriya ishlatilar edi. Bu birlik 4,1840 J ga teng va 4,1868 J (aniq) ga teng boʻlgan Xalqaro kaloriyadan biroz kichik.

Shuning uchun yetmishinchi yillargacha termokimyoviy kaloriyani ham vaqtincha ishlatishga yo‘l qo‘yilgan edi. Termokimyoviy kaloriya va Joul o‘rtasidagi munosabat quyidagicha.

1934-yilda Doimiy xalqaro termokimyoviy komissiya, elektr kattaliklarni o‘lchash uchun o‘sha vaqtda mavjud boʻlgan ikkita amaliy o‘lchovlar tizimi — Xalqaro birliklar tizimi va Mutlaq amaliy birliklar tizimi borligini e’tiborga olib, termokimyoviy o’lchovlar uchun o’sha paytda keng tarqalgan 15-graduslikaloriyanisaqlab qolishni va uning Joul bilan quyidagi nisbatda ishlatilishini tavsiya etdi:

1 kal₁₅= 4,1833 xalqaro Joul.

Suvning issiqlik sig‘imini aniqlash boÊ»yicha o‘tkazilgan keyingi tajribalar shuni ko‘rsatdiki, 4,1833 xalqaro Joul birligi 1 g toza suvni 14,5 dan 15,5 °C haroratgacha (ya’ni 1 kal₁₅) isitish uchun zarur boÊ»lgan issiqlik miqdoriga mos kelmas ekan.

1948-yildan boshlab Xalqaro elektr birliklardan Mutlaq birliklarga o‘tilishi munosabati bilan, xalqaro va mutlaq Joullar o’rtasidagi nisbatlar quyidagicha belgilandi:

1 xalqaro Joul = 1,00019 mutlaq Joul.

Shuning uchun kimyoviy termodinamikada hozir ham ba’zan yuqorida ko‘rsatilgan termokimyoviy kaloriya birligi uchrab turadi:

1termokimyoviykaloriya= 4,1840 J

Bu son 4,1855 sonning 1,00019 ga ko‘paytmasining yaxlitlangan ko‘rinishidir.

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:

Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/

Tvitterda: @OrbitaUz

Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/

Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz

SI halqaro birliklar tizimida uzunlik va masofa birligi deb Metr qabul qilingan.

Belgilanishi - m

O'lchamligi - L (inglizcha "Length" so'zidan)

Ta'rifi: Metr yorug'likning vakuumda 1/299 792 458 sekund vaqt oralig'ida bosib o'tgan masofasiga teng.

Etimologik tarixi: yunoncha metron, Lotincha metrum so'zlaridan XIV-asrda Yevropa tillariga kirib kelgan, XVII-asr Fransuzcha METRE'- o'lchov, o'lchagich

Uzunlik va masofa birligining nomi sifatida, polyak olimi Tit Burattini (1615-1682) tomonidan fanga taklif etilgan.