Bariy

Bariy – Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning VI davr II guruhga mansub, atom raqami 56 bo‘lgan element. Ba formulasi bilan belgilanadi. Oddiy modda shaklidagi bariy yumshoq, oq-kumush rangidagi ishqoriy yer metallidir.

Kashf etilishi tarixi va atama etimologiyasi.

Bariyni dastavval bariy oksidi – BaO ko‘rinishida 1774-yilda Karl Sheele va Yuxan Gadolin tomonidan kashf etilgan. 1808-yilda esa, ingliz kimyogari Gemfri Devi bariy gidroksidni elektroliz qilish usuli bilan, bariyning simob bilan qotishmasi – bariy amalgammasini olishga muvaffaq bo‘lgan. Ushbu qotishmadagi simobni bug‘latib yuborish orqali esa, olim sof metall holidagi bariyni ajratib olgan.

Berkliy

Berkliy – atom raqami 97 bo‘lgan, sun’iy olingan radioaktiv transuran element bo‘lib, aktinoidlar oilasiga mansub. Formulasi Bk. Berkliyning barqaror izotoplari mavjud emas. Uning nisbatan uzoq yashovchi nuklidi ²⁴⁷Bk 1380 yilga teng yarim yemirilish davriga ega.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Berkliyni 1949-yilda AQSHning Berkli shahridagi Lourens nomidagi milliy Laboratoriyada olimlar Glenn Siborg hamda, Stenli Tomson tomonidan ameritsiy-241 nishonini siklotronda α-zarralar bilan bombardimon qilish orqali sintez qilingan. Reaksiya quyidagicha ifodalanadi:

Geliy

Geliy – kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi elementi. Formulasi He. Davriy jadvalning birinchi davri, 18-guruhida joylashgan. Inert gazlar turkumining eng birinchi gazi hisoblanadi.

Oddiy modda sifatidagi geliy bir atomli, rangsiz, hidsiz, inert gaz.  Geliy borliqda eng ko‘p tarqalgan elementlardan biri, sifatida faqat vodoroddan keyingi o‘rinda turadi. Shuningdek, geliy kimyoviy moddalar ichida ham, eng yengil moddalardan biri bo‘lib, undan yengil modda faqat vodorod bo‘ladi. Geliy - hozirda ma’lum moddalar ichida eng past qaynash haroratiga ega modda sanaladi.

Xlor

Xlorni sof holda, alohida ajratib olishni esa 1811-yilda Gemfri Devi uddalagan. U elektroliz vositasida oddiy osh tuzini natriy va xlorga parchalashga muvaffaq bo‘lgan edi. Devi o‘zi mazkur elementga "xlorin" deb nom qo‘yishni taklif qilgan. Bir yil o‘tib, Gey-Lyussak ushbu nomni oddiyroq qilib "xlor" tarzida qisqartirishni taklif qilgan va o‘z yozishmalari orqali butun kimyo fanida ommalashtirib yuborgan. Xlorning atom massasi 1826-yilda Yens Yakob Berselius tomonidan o‘ta katta aniqlikda hisoblab chiqilgan edi. Uning natijasi zamonaviy qiymatdan atiga 0,1% ga farq qiladi.Xlor - Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning III davr VIIA guruh elementi. Atom raqami 17. Cl (lotincha Chloros - "yashil" so‘zidan) formulasi bilan belgilanadi.