Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Bosh sahifa Kimyo
Kimyo bo'yicha ma'lumotnoma va qo'llanmalar

Pestisidlar

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 14
Juda yomon!A'lo! 

Pestisidlar

Bu so‘zning lotinchadan aniq tarjimasi "marazni o‘ldiruvchilar" bo‘lib, lekin u amalda pestisidlarning mazmununi unchalik to‘liq aks ettrimaydi. "Zararkundandalar, parazitlar, yovvoyi o‘tlar va o‘simlik kasalliklariga qarshi kmyoviy vositalar" deb erkin tarjima qilinishi to‘g‘riroq bo‘lardi.

Hozirda turli-tuman zararkunandalarga qarshi fizik va kimyoviy shakli hamda, tas'ir mexanizmlari bo‘yicha faqr qiluvchi 20 dan ziyod pestisidlar turil mavjud. Ular gerbisidlar, insektsidlar, zoosid, fungisid, repellentlar (hashortalarni cho‘chitadigan) va attraktantlar (hashoratlarni o‘ziga jalb qiladigan), urug‘liklarning turli tuman doriliklari, xemesterilizatorlar, defoliant, o‘stirish regulyatorlari va bsohqalar kiradi.

Pestisidlar tarkibi va strukturasi juda xilma-xildir. Eng ko‘p tarqalgan moddalar: siklik organik birikmalarning galogen hosilalari, triazinlar, karbamatlar, fosforooganik birikmalar, nitrillar va boshqalardir.

Bu moddalarning ko‘pchiigi issiqonli hayvonlar va shu jumladan odam organizmi uchun ham salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Shuning uchun ham pestisidlarni ishlab chiqarishda va qo‘llash borasida jiddiy nazorat va qat'iy qoidalar joriy qilingan. Pestisidlarning tasniflanishi, ularning tarkibi va ishlatilishi, ularning hashoratlar organizmiga o‘tish usullari, zaharliligi, tabiiy sharoitlarda parchalanish tezligi va boshqa xossalariga ko‘ra amalga oshiriladi.

Dunyo bo‘yicha hozirda yiliga 2000 tonnadan ziyod miqdordagi pestisidlar ishlab chiqarilmoqda.

Yangilаndi: 27.02.2019 15:43
 

Molyar massa

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 104
Juda yomon!A'lo! 

Molyar massa

Oddiy yoki murakkab modda va uning massasi oʻrtasidagch  bogʻliqlikni oʻrnatnsh uchun molyar massa tushunchasidan foydalaniladi.

Molyar massa (M yoki r) massaning modda miqdoriga nisbatidir. Uning birligi Xalqaro birliklar tizimiida kilogramm taqsim mol (kg/mol).

Shuningdek, gramm taqsim mol (g/mol) birligini ham ishlatish mumkin. Masalan, uglerod (IV) oksid - CO2 ning molyar massasi 44 g/mol ga tent (44 g emas!); sulfat kislota - H2SO4 ning molyar massasi 98 g/mol ga teng (98 g emas!) va hokazo.

Etil spirtining yonish  reaksiyasi:

C2H5OH + 3 O2 = 2CO2 + 3H2O

Yangilаndi: 27.02.2019 15:53
 

Siyrak yer elementlari

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 10
Juda yomon!A'lo! 

Siyrak yer elementlari


Bu nom bilan 15 ta kimyoviy element: lantan (Z=57) va 14 ta lantanoidlar (Ce, Z=58 dan, Lu, Z=71 gacha)ning tarixiy nomidir. Bu elementlar Mendeleev davriy jadvalining oltinchi davrida joylashgan. siyrak yer elementlari jumlasiga yana skandiy (Z=21) va ittriy (Z=39) kiradi. Chunki bu elementlarning ochilishi va o‘rganilishi tarixi siyrak yer elementlariningtarixi bilan chambarchas bog‘liqdir.
Tabiatda siyrak yer elementlari odatda bir-biri bilan yaqin uchraydi. Hozirda 250 ga yaqin siyrak yer elementlarining minerallari ma'lum bo‘lib, ularni mumtoz siyrak elementlarga qo‘shib bo‘lmaydi.
XIX-asrda va XX-asr boshlarida 100 dan ortiq siyrak yer elementi kashf etilgani e'lon qilindi, ammo, bu kashfiyotlarning ko‘pi xato ekanligi aniqlandi. Haqiqatda esa tabiatda qancha siyrak yer elementi mavju ekanlgini hech kim aniq aytib bera olmadi.
Bu ularning birinchi jumboq tomoni edi. Ikkinshisi esa siyrak ter elemntlarining kimyoviy o‘xshashligidir. Bitta siyrak yer elementini boshqasidan ajratib olish uchun ko‘p minglab turli xil kimoviy operatsiyalarni olib borishga va yillab vaqt sarflashga to‘g‘ri kelgan. Nima uchun siyrak yer elementlari juda o‘xshash? Buni ham hech kim tushuntirib bera olmadi. Nihoyat uchinchi jumboq: birikmalar tarkibida uch valentli bo‘ladigan siyrak yer elementlarini kimyoviy elementlarning davriy sistemasida qanday joylashtirish kerak?
Bu savollarga javob topish asosan fiziklarga qoldi, ammo kimyogarlar ham mumkin bo‘lgan hamma imkoniyatlardan foydalandilar. Ular siyrak yer elementlarini bir qatorga (atom massalarining ortib borishi tartibida) to‘g‘ri joylashtirib, bu elementlarning sonini taxminiy aniqladilar.

Yangilаndi: 26.12.2018 08:29
 

Vodorod

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 52
Juda yomon!A'lo! 

Vodorod

Vodorod – kimyoviy elementlar davriy jadvalining eng birinchi elementi. Formulasi H. Vodorodning formulasi, uning lotincha nomi – «Hydrogenum»ning bosh harfidan kelib chiqqan bo‘lib, u qadimgi yunon tilidagi ὕδωρ — «suv» va γεννάω -  «tug‘diruvchi» so‘zlaridan yasalgan. Tarjimada «suv tug‘diruvchi» ma’nosini anglatadi.

Oddiy modda sifatidagi vodorod H2 – yengil, rangsiz gaz.  Kislorod bilan aralashma holida yonishga va portlashga xavfli. Toksik emas. Etanolda, shuningdek qator metalllarda: temir, nikel, palladiy, titan va platinada eriydi.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Vodorodni ilk marotaba 1766 yilda ingliz kimyogar va fizik olimlari Genri Kavendish tomonidan kashf etilgan deb hisoblanadi. Kavendishning o‘zi, tajribalarida olingan noma’lum gazga «yonuvchi havo» deb nom bergan. «Yonuvchi havo» yondirilganida suv hosil bo‘lishini kuzatgan Kavendishning o‘zi, ilmiy mulohazalarda flogiston ta’limotiga tayanib qolganligi bois bu borada yakuniy xulosa chiqara olmagan. Vodorod alohida kimyoviy element ekanligini esa, ilk marta farang kimyogari Antuan Lavuaze hamda muhandisi Jan Menyo birgalikda olib borgan maxsus gazometr uskunalar yordamidagi tajribalar orqali ilmiy isbotlangan. Elementga «Hydrogenum» nomini ham aynan Lavuaze taklif qilgan. O‘zbek tiliga rus tili orqali kirib kelgan «Vodorod» atamasi esa, 1824 yilda rus kimyogari M. Solovyov tomonidan fanga kiritilgan edi.

Yangilаndi: 13.12.2018 17:15
 

Elementlarning elektrmanfiyligi - χ

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 28
Juda yomon!A'lo! 

Elementlarning elektrmanfiyligi - χ

Elementnning elektrmanfiyligi, ushbu element atomining, kimyoviy birikma hosil qilishda, boshqa elementlarning valentatomilaridan elektronlarini tortish energiyasini ifodalaydi. [1]

Elektr manfiylik - atomning birikmada o‘ziga elektronlar tortish xususiyatidir. [2]

Elektr manfiylik - atom yadrosining kuch maydonini xarakterlaydi va u, bir vaqtning o‘zida, yadro zaryadiga ham, shuningdek, yadroning elektronlar orqali ekranlanishi darajasiga ham bog‘liqdir. Elementlarning elektr manfiyligi, ular xosil qilgan moddalarning ko‘p xossalarini, xususan, kovalent bog‘lanishlarning qutbliligini, ularning reaksiyalarda qanday kimyoviy xususiyat namoyon qilishi, oksidlanish darajasi ishorasini, vodorod bog‘lanishlarini amalga oshirish imkoniyatlar va boshqa xossalari to'g'risida mulohaza yuritish imkonini beradi.

 

Quyidagi jadvallarda, Kimyoviy elementlarning Elektr manfiyliklarining qiymatlari nisbiy birliklarda keltirilgan.

Yangilаndi: 18.02.2019 11:16
 


Maqolaning 6 sahifasi, jami 8 sаhifа
Banner

Orbita.Uz infotekasi

Milliy bayramlarimiz

Yaqin kunlardagi rasmiy bayramlar, kasb bayramlari, muhim tarixiy va xalqaro sanalar.

26 - may - Kimyogarlar kuni


1 - iyun - Xalqaro bolalarni himoya qilish kuni


5 - iyun - Iyd al-Fitr - Ramazon hayiti (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


13 - Iyd al-Adho - Qurbon hayoti kuni (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


 

1 - Sentyabr - Mustaqillik kuni. (Dam olish kuni)


2 - Sentyabr - Bilimlar kuni.


 

1 - Oktyabr - Ustoz va murabbiylar kuni. (Dam olish kuni)

O'zbekiston shaharlari ob-havo ma'lumotlari

Orbita.Uz do'stlari:

Ziyo istagan qalblar uchun:

O'zbek tilidagi eng katta elektron kutubxona!

​Ўзбекча va o'zbekcha o'zaro transkripsiya!
O'zbekcha va ўзбекча ўзаро транскрипция!

Bizning statistika


Orbital latifalar :) :)

Massaning saqlanish qonuni


Mavzuga oid boshqa materiallar

Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 880
O'qilgan sahifalar soni : 11839081

Tafakkur durdonalari

Dunyo imoratlari ichida eng ulug'i - MAKTABDIR! (M Behbuduy)