Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Bosh sahifa Horijlik olimlar Galileo Galiley. Medichi yulduzlari. (ikkinchi hikoya) - Rimni zabt etish.

Galileo Galiley. Medichi yulduzlari. (ikkinchi hikoya) - Rimni zabt etish.

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 8
Juda yomon!A'lo! 
Maqola mundarijasi
Galileo Galiley. Medichi yulduzlari. (ikkinchi hikoya)
«Yangi ko‘zoynaklar»
«Yulduzlar axboroti».
Kepler, Madjini, Klaviy.
Buyuk kashfiyotlar yili.
Rimni zabt etish.
«Buyuk gersogning faylasufi va birinchi matematigi».
«Qutqaruvchi dekret».
O‘zgarishlarni kutib.
«Olam tuzilishi».
Sud va hukm.
Yana Medichi Yulduzlari.
Xotima.
Hamma sahifa

 

 

Rimni zabt etish. Galiley Rimga 1611-yilning 29-martida keldi; u bu yerga Toskaniya  gersogining  diqqat e’tiboriga sazovor shaxs sifatida keldi (u gersogning zambilida, Medichining Rimdagi saroyida to‘xtadi). Uni Rim kasaba yig‘ini  to‘rtta  astronomi — Klaviy, Grinberg, Malkotiy, Lembol  hurmat bilan qabul qilishdi. Galiley iezuitlar otalari Medichi Yulduzlarini sistematik kuzatayotganlari  va  ularning  davrlarini aniqlashga  urinayotganliklarini ko‘rdi. 21-aprelda Diniy xizmat boshliqlaridan biri kardinal Roberto Bellarmino Somon yo‘li, Saturn, Oy, Yupiter yo‘ldoshlari bo‘yicha «bitta buyuk  matematikning (nomi ko‘rsatilmagan) yangi  samoviy  kuzatishlari» bo‘yicha  olgan ma’lumotlarini maxsus talab etadi. 24-aprelda asosan kuzatishlarni tasdiqlovchi javob olindi.

(Ularga  Saturnni o‘rab olgan Yulduzlar alohida-alohida bo‘lib ko‘rinmaganidan) kuzatishlardagi ba’zi  farq va Oy  ko‘rinishini  tushuntirishdagi (tog‘lar emas, «oy jinsi»dagi notekis zichlik) muhim  farq ko‘rsatildi. 14-aprelda Galiley sakkiz yil avval Montichelli markizi Federiko Chezi tomonidan asos solingan Linchcheylar (mushukko‘zlar) Akademiyasining (hisob bo‘yicha beshinchi) a’zosi bo‘ldi. Bu Akademiya tabiatni erkin, hech qanday sun’iy cheklovlarsiz  o‘rganishni maqsad qilib qo‘ygan edi, Keyinroq Chezi Galileyga: «Biz kimni qabul qilmaylik, u Aristotelning  ham, yoki, boshqa biror faylasufni ham quli bo‘lmaydi, balki tabiatni  tadqiq  etishda  yaxshi  niyatli  va  erkin  fikr  yurituvchi  insonlar bo‘ladi»-deb yozgan edi. Chezi bilan do‘stlashish Galileyning keyingi hayotida muhim rol o‘ynadi; endi u o‘z ishlariga «Galileo Lincheo» deb yozadigan bo‘ldi. «Yanikul» tepaligida  Galileyning ajoyib  trubasi ommaga namoyish etildi (Shunda Chezi  uni  teleskop deb atashni tavsiya etdi).

Galileyni  Rim kasaba  yig‘ini  ham  sharafladi. «Rim kasaba yig‘inining Yulduzlar axboroti» deb nomlangan bayonotini Odo Malkotiy o‘qidi. U Galileyni «hozir yashayotgan astronomlar orasida eng mashhuri va eng baxtlisi» deb atadi, uning kashfiyotlari bilan hayratlanishini ta’kidladi, ammo yumshoq shaklda Galileyning  o‘zi kashf  etilgan hodisalarni tushuntirishi mumkin bo‘lgan yagona usul  emasligini  xabar qildi. Bu bilan Galiley o‘zini qanday tutishi lozimligini eslatib qo‘yadilar. Bu istak Gvaldoning  so‘zlarida  juda  aniq  tasvirlangan: «...Siz Oyni, to‘rtta sayyorani va Shunga o‘xshash  narsalarni kuzatish keltirgan obro‘ bilan qanoatlanishingiz va kishilar ongiga juda zid bo‘lgan fikrni himoya qilmasligingiz lozim...». Gvaldoning keyingi fikri keyincha Galiley tanlaydigan yo‘lni  ko‘rsatar  edi: «munozara tarzida aytish mumkin bo‘lgan narsalar ko‘p, ammo ularni haqiqat deb aytish, ayniqsa agar, dunyo yaratilgandan buyon ko‘pchilik unga qarshi umumiy fikrga ega bo‘lsa, uni haqiqat deb tasdiqlasang yaxshi emas». Mumkin bo‘lgan chegarani   Galileyga qabul qilish paytida kardinal Bellarmino ham ko‘rsatgan. Bellarmino Toskaniya elchisiga yanada aniqroq ogohlantirish qilgan, «Galiley  quyushqondan chiqib ketmasligi kerak, aks holda uning ishini  ko‘rib chiqish uchun ruhoniy-kvalifikatorga beriladi» (elchi esa bu hech  qachon  yaxshilikka olib  bormasligini bilishi  lozim edi).

Boshqa jihatlardan Galileyning safari muvaffaqiyatli edi. Kardinal del Monto gersogga shunday deb yozadi: «Galiley Rimda bo‘lgan kunlarida ko‘pgina qoniqishlar  hadya  etdi.  O‘ylaymanki,  o‘zi  ham shunday qoniqish oldi, chunki u o‘z  kashfiyotlarini  yaxshilab namoyish etish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Bu shaharning bilimdon kishilari kashfiyotlarni faqat eng ishonchli va eng haqqoniy deb tan olmasdan balki juda ajoyib ham deyishdi. Agar biz hozir qadimgi Rim respublikasida yashaganimizda ishonamanki, unga Kapitoliyada haykal o‘rnatib shavkatli mehnatini sharaflagan bo‘lardik.»



Yangilаndi: 15.02.2019 11:04  
Maqola yoqdimi? Do'stlaringizga ham tavsiya qiling:

Sizda mulohaza qoldirish imkoniyati mavjud emas. Mulohaza qoldirish uchun saytda ro'yxatdan o'tish kerak.

Banner

Buyuk olimlar fotogalereyasi

Orbita.Uz infotekasi

Milliy bayramlarimiz

Yaqin kunlardagi rasmiy bayramlar, kasb bayramlari, muhim tarixiy va xalqaro sanalar.

26 - may - Kimyogarlar kuni


1 - iyun - Xalqaro bolalarni himoya qilish kuni


5 - iyun - Iyd al-Fitr - Ramazon hayiti (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


13 - Iyd al-Adho - Qurbon hayoti kuni (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


 

1 - Sentyabr - Mustaqillik kuni. (Dam olish kuni)


2 - Sentyabr - Bilimlar kuni.


 

1 - Oktyabr - Ustoz va murabbiylar kuni. (Dam olish kuni)

O'zbekiston shaharlari ob-havo ma'lumotlari

Orbita.Uz do'stlari:

Ziyo istagan qalblar uchun:

O'zbek tilidagi eng katta elektron kutubxona!

​Ўзбекча va o'zbekcha o'zaro transkripsiya!
O'zbekcha va ўзбекча ўзаро транскрипция!

Bizning statistika


Orbital latifalar :) :)

????????????????????????

Mendeleev ham, o'z xotiniga, birinchi o'rinda xotin emas, balki aynan Vodorod turishi kerakligini juda uzoq tushuntirishga majbur bo'lgan...


Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 880
O'qilgan sahifalar soni : 11840885

Tafakkur durdonalari

Ilm-Fan Taraqqiyotni yetaklovchi kuchdir!